Iako se priznaje postojanje materijalnih mogućnosti i ekonomskih potencijala islamskih zemalja, pojedini ljudi sumnjaju da muslimani posjeduju karakteristike, snagu i potencijale jednog ummeta, pa ih smatraju mnogobrojnim ummetima.
Jedan dio ljudi koji se bavi ovom problematikom se suprotstavlja idejama zapadne civilizacije koja zagovara nacionalni ummet i nacionalni identitet, jer takve ideje, inače dopadljive veoma velikom broju intelektualne elite današnjih muslimana, bacaju sumnju u jedninstvo islamskog ummeta i poriču postojanje muslimana kao jednog ummeta, govoreći da je to ummet bez ljudi!
Ove zapadnjačke ideje i shvatanja ummeta formirale su pravce i škole koje jako oponiraju i negiraju parolu jedinstva islamskog ummeta, a iz njihove literature saznajemo za fraze poput: egipatski ummet, sirijski ummet, tunižanski ummet, perzijanski ummet, afganistanski ummet, itd. Čak u dnevnim listovima, a ponekad i u stručnim i naučnim člancima, spiminju se nezavisni nacionalni arapski, libijski, tunižanski, alžirski, identiteti koji nisu dijelovi jednog islamskog ummeta, već zasebni nacionalni bitci koji sami o sebi opstoje i imaju zasebne i nezavisane nacionalne identitete.
Šta je istina u svemu tome? Da li su muslimani jedan ummet, kako bi se prema tome usmjerio govor o buđenju i renesansi sa zajedničkim specifičnostima i usvlovima? Da li se radi o brojnim ummetima, shodno broju država, narodnosti, rasa koje nudi veliki islamski svijet?
* * *
Postoji mnogo leksikona i riječnika koji izlažu definiciju riječi ummet, naročito oni koji su pod uplivom zapadnih značenja, a te definicije se odlikuju tačnošću i preciznošću, razlikujući se po svojstvima, podjelama, uslovima koje su postavili i postavljaju za ljudsku zajednicu koja je dostojna da bude ummet različit od drugih zajednica (ummeta). Tako u svjetovnim enciklopedijama i leksikonima javljaju se materijalistički uslovi i svojstva koji čine ljudsku zajednicu ummetom. U tom smislu, pijaca i zajednički ekonomski život, su kalupi u kojima se oblikuje ummet; oni su poput materice koja, pomoću zajedničke zemlje na kojoj rađaju plodovi na intelektualnom i kulturnom polju, rađa zajedničko duhovno biće. Taj ummet je međusobno povezan osjećanjima, emocijama, vrlinama, naravima, vrijednostima, uspomenama, baštinama, bolovima, nadama, itd.
Neki od tih riječnika i leksikona idu daleko u postavljanju uslova i odlika ummeta u tolikoj mjeri da miješaju između ummeta i države: „ummet je nezavisna politička skupina koja živi na određenom području u kome članovi učestvuju u uređenju institucija, što vodi osjećaju jedinstva i zajedništva. Za ummet nije neophodno da njegovi članovi budu zajedničkog korijena ili da govore jednim jezikom, imaju istu vjeru ili porijeklo. Iako se ummeti obično oslanjaju na zajedničku historiju i postojanje sličnih kulturoloških osnova“. Slično ovoj definiciji je i sljedeća: „Ummet je skupina pojedinaca koji čine političko jedinstvo, a veže ih jedinstvo domovine, baštine, nadanja i stradanja“. Ova sinteza između ummeta i države, u arapskim riječnicima i leksikonima, plod je zapadnog intelektualnog utjecaja na definiranje toga naziva. Isto tako, ona služi zapadnim ciljevima da, šireći sadržine takvih definicija, oblikuju arapsku i muslimansku misao, a naročito misao onih istraživača koje interesuje značenje, smisao i okvir ummeta.
Zapadna civilizacija je osmislila definiciju ummeta pomiješavši ga sa državom, jer su neki od tih ummeta, uglavnom, postigli slobodu i državnu nezavisnost. Dok neke države te civilizacije, iako u sebi sadrže razne ummete, nemaju u svojim okvirima one ummete koji su kolonizatorskim terorom razjedinjeni. To je razlog što oni nemaju jednu državu za jedan ummet. Tako postoji stvarna podudarnost između ummeta i države.
Publicitet shvatanja koje poistovjećuje državu sa ummetom postoji u leksikonima i riječnicima naroda koje je pogodila kolonizatorska gorčina i uski lokalni interesi, te plemska i klasna nadmetanja koja su iznjedrila „kraljeve plemena“ a koje štiti kolonizatorska prevlast zapadne civilizacije. To cilja sumnji u jedinstvo ummeta i vodi gubitku namjere ujedninjenja ummeta i uspostavljanja jedne države koja bi ukorjenila jedinstvo ummeta i pospješila njegove specifičnosti i ljepote.
Zapadne ideje se afirmiraju kada izvan svojih okvira i zemalja posiju smutnje i intrige, te kada putem kolonizacije nanose pljačku i otimačinu. U ovom okviru i svijetlu trebamo posmatrati vrijednost i razultate tvrdnje zapadne civilizacije o ummetu, kako bi opovrgli jedinstvo muslimana koje se u njemu ogleda!
* * *
Među tim riječnicima i leksikonima postoje i oni koji su se sačuvali od miješanja između umeta i države, definirajući ummet savremenom logikom koja pokušava navesti odlike, prednosti, uslove i limite, kako ta bi definicija bila što bolja i tačnija. Tako nalazimo da se, zakonski, ummet definira kao: zajednica ljudi koje okupljaju zajednički elementi, poput, porijekla, jezika, ubjeđenja, duhovne baštine, što ih čini integralnim civilizacijskim jedinstvom, rađajući pri tom osjećaje pripadnosti jedinstva i vezivanja za njega. Ummet je socijalna i civilizacijska istina, za razliku od države koja se smatra političkim i zakonskim jedinstvom. Primjetno je da katkada jedan ummet biva prisutan u mnogo država, kao što je bio slučaj sa arapskim ummetom. Isto tako jedna država u sebi sadrži mnoge ummete, poput Osmanske imperije, ranije, ili Švajcarske, sada.
To su najizraženije metode definiranja ummeta u savremenim riječnicima, lekskonima i enciklopedijama koje su, pored nekih razlika i odstupanja, jedinstvene u tačnosti, preciznosti i navođenju uslova, prednosti i specifičnosti ljudske zajednice ili ummeta.
Htjeli smo da ukažemo na ovu novu i specifičnu definiciju ummeta kako bi naglasili njeno razlikovanje sa arapsko-islamskom metodom definiranja ummeta. Jer ta metoda je namjerno i smišljeno odstupila od skučenog i ograničenog definiranja ummeta, smatrajući bilo koju zajednicu sa svojim vezivnim elementima, glavnom odlikom ummeta koja ga razlikuje od ostalih ummetā. To iz razloga što iza arapsko-islamske metode postoje idejni simptomi oslikavanja civilizacijske specifičnosti brilijantnog arapsko-islamskog ummeta, koji se javljaju kada tragamo za posebnim shvatanjem ummeta u našoj arapsko-islamskoj civilizaciji. Takav specifičan način definiranja ummeta upravo svjedoči jedinstvo muslimana u okviru jednog ummeta i jedne civilizacije.
Dr. Muhammed Imara
S arapskog preveo,
Džemo ef. Redžematović