Zadivljujuće kupole raskošne islamske arhitekture – Prvi Islamski Web Portal u Crnoj Gori

Preveo, Džemo Redžematović

Otkrijte kupole i plafone zdanja inspirisanih islamskom arhitekturom u kojima je pogled čaroban doživljaj! Svaka ima svoj dizajn i svoju priču. Većina njih su prepoznatljivi i jedinstveni u pogledu svoje arhitekture i imaju izvanredne karakteristike.

“ Nastavite da gledate … to je tajna života.” Snoopy

Islamska arhitektura obuhvata širok raspon sekularnih i religijskih stilova od ranog perioda islama do danas, utičući na dizajn i izgradnju zdanja i građevina u islamskoj kulturi i šire. Glavni islamski arhitektonski tipovi su džamije, turbeta, palate, tvrđave, škole i stambene zgrade. Za sve ove vrste građevina, islamska arhitektura razvila je bogati rječnik koji se koristio i za zdanja manjeg značaja kao što su javna kupatla (hamami), fontane i domaću arhitekturu. (*)

Ove brojne strukture: džamije, palate, mauzoleji i svetišta širom svijeta imaju stropove koji oduzimaju dah. Svaka ima svoj dizajn i svoju priču. Većina njih su prepoznatljivi i jedinstveni u pogledu svoje arhitekture i svi imaju izvanredne karakteristike. Stoga ne bi bilo pošteno iznijeti popis primjera. Međutim, da bismo predstavili neke od ovih čudesnih spomenika, odabrali smo kupole i stropove koji su nas opčarali. Složili smo ih po abecednom redu prema sadašnjoj državi u kojoj postoje: Otkrijte plafone zgrada inspirisanih islamskom arhitekturom u kojima je pogled čaroban doživljaj! Svaka ima svoj dizajn i svoju priču. Većina njih su prepoznatljivi i jedinstveni po svojoj arhitekturi i imaju izvanredne karakteristike:

Egipat: Džamija al-Sultan Barquq, Kairo

Na internetu se uglavnom spominje kao džamija Al Soltan Qalawoon (*), ali neki Egipćani tvrde da je ovo džamija sultana Barquqa i medresa (*). Sagrađena je 1386. Njen arhitekta bio je Shihab al-Din Ahmad ibn Muhammad al-Tuluni. Arhitektonski stil je Bahri Mamluk. Medresa-Khanka sultana Barquqa nalazi se u ulici El Muiz Li Din Allah pored džamije i medrese Kamil Ayyub i medrese El Nasir. Ovaj kompleks sastojao se od Khanke ili konaka za sufijske učenike, medrese ili škole koja je bila mjesto za ibadet i proučavanje Kur'ana i poslaničkih uputa (hadisa), te turbeta koji je stajao u jednom od uglova Medrese. Osnovao ga je sultan Barquq koji je prvi Bahri Mamluk koji je zasjeo na egipatski tron 1382. godine i suprug udovice sultana Shabana. Istoričari objašnjavaju da je uspio preuzeti vlast nakon što je ubio mnogo ljudi i kovao spletke protiv drugih. Nakon održanja vlasti, naporno je radio na odbrani svog prijestolja i zaštiti od spletki sirijskih mamelučkih emira. (*)

_{Pročitajte više na: archnet.org/sites/2217}

Indija: Tadž Mahal, Agra

Sagrađena 1648. godine, a njeni arhitekti su bili Ustad Ahmad Lahouri i Ustad Isa. Arhitektonski stilovi su mogulsko-perzijski. Tadž Mahal je mauzolej od bijelog mramora koji se nalazi na južnoj obali rijeke Yamuna u indijskom gradu Agra. Mogalski car Šah Džahan naredio je 1632. godine da se u njoj smjesti grobnica njegove najomiljenije od tri žena, Mumtaz Mahal. (*)

^{Početna stranica: tajmahal.gov.in}

Iran: Džamija Šejha Lotfollaha, Isfahan

Sagrađena 1619. Arhitekti su joj bili Bahāʾ al-dīn al-ʿĀmilī i Ustad Mohammad Reza Isfahani. Arhitektonski stil je Isfahani. Džamija Sheikh Lotfollah jedno je od arhitektonskih remek-djela safavidske iranske arhitekture, koja stoji na istočnoj strani trga Naghsh-i Jahan, Isfahan, Iran. Izgradnja džamije započela je 1603. godine, a završila je 1619. godine. Izgradio ju je glavni arhitekta Shaykh Bahai, za vrijeme vladavine Shah Abbasa I iz dinastije Safavida. (*)

Irak: Džamija Jalil Khayat, Erbil (Arbil)

Sagrađena je 2007. Izgradio ju je Dželil Khayat. Arhitektonski stilovi su egipatski i osmanski. Džamija Dželil Khayat, koja stilom podsjeća na džamiju Muhammad Ali u Kairu i Plavu džamiju u Istanbulu, svečano je otvorena u Erbilu 19. januara 2007. godine, nakon što je bila dugo godina u izgradnji. Dželil Khayat, jedan od poznatijih, bogatijih ljudi u Erbilu, dao je sagraditi džamiju. Njegovi sinovi ponosno su preuzeli projekat nakon što je Khayat preminuo 2005. Hadži Dara, jedan od Khayatovih sinova, izrazio je sreću što su mogli da dovrše ovaj “dobrotvorni projekat” i da svjedoče prvom učenju mevluda u svojoj novoj džamiji.

^{Čitajte više na: beautifulmosque.com}

Jordan: Jabal al-Qal’a (Amanska tvrđava), Aman

Brdo Citadele (Jabal al-Qal’a) usred Amana bilo je zauzeto još u neolitu, a utvrđeno tokom bronzanog doba (1800. pne.). Ruševine na brdu danas su iz rimskog i ranoislamskog perioda. Ime “Aman” potiče od “Rabbath Ammon” ili “Veliki grad Amonaca”, koji su se naselili u tom području negdje nakon 1200. pne. Biblija bilježi da je kralj David zauzeo grad početkom 10. vijeka prije nove ere; Uriah Hetej, suprug ljubavnice kralja Davida, Bathshebe, ovdje je ubijen nakon što mu je kralj naredio da ode na prvu borbenu liniju.

U antičko doba, Amanom i okolnom regijom sukcesivno su vladale tadašnje supersile Bliskog Istoka: Asirija (8. vijek p.n.e.), Babilonija (6. vijek), Ptolomeji, Seleukidi (3. vijek p.n.e.), Rim (1. vijek Prije hrista) i Omejada (7. vijek nove ere). Preimenovan u “Philadelphia” po sebi od strane Ptolomeja II Philadelphusa, grad je inkorporiran u provinciju Sirija Pompeja Velikog, a kasnije u provinciju Arabiju koju je stvorio Trajan (106. godine nove ere). Kao najjužniji grad Decapolisa, Philadelphia je tokom carskih vremena napredovala zbog svog povoljnog položaja uz Trajanov novi trgovački i administrativni put, Via Nova Traiana. Kada je Transjordan prešao pod arapsku vlast u 7. stoljeću poslije Hrista, njezini vladari iz Emejevića obnovili su izvorno ime grada Aman. Zanemaren pod Abasijama i napušten od Mamluka, gradska sreća oživjela je tek krajem 19. vijeka, pod Otomanskim carstvom. Amman je postao glavni grad Emirata Transjordana 1921. godine, a novostvorene Hašemitske Kraljevine Jordan 1947. godine. Veliki Aman (jezgro grada i predgrađa) danas je i dalje najvažnije urbano područje Jordana, koje sadrži više od polovine stanovništva zemlje od oko 3 miliona od 5 miliona ljudi.

^{Izvor: www.art-and-archaeology.com}

Maroko: Džamija Hasan II, Kazablanka

Sagrađena 1993. godine, istorijski kontekst džamije započeo je smrću kralja Mohammeda V 1961. godine. Kralj Hasan II zatražio je da se jave najbolji zanatlije u zemlji i predaju planove za mauzolej u čast preminulog kralja; trebalo je da „odražava žar i štovanje s kojim su ovog slavnog čovjeka smatrali“. 1980., tokom proslave rođendana, Hassan II je vrlo jasno izrazio svoje ambicije za stvaranje jedinstvenog spomenika u Kazablanci izjavivši:

„Želim da Casablanca bude obdarena velikom, lijepom zgradom kojom se može ponositi do kraja vremena … Želim da sagradim ovu džamiju na vodi, jer je Božje prijestolje na vodi. Stoga, vjernici koji tamo odlaze da se klanjaju i zahvaljuju Stvoritelju na čvrstom tlu, mogu razmišljati o Božjem nebu i okeanu.”

Zgradu je naručio kralj Hassan II kao najambiciozniju građevinu ikad sagrađenu u Maroku. Dizajnirao ju je francuski arhitekta Michel Pinseau koji je živio u Maroku, a izgradila ga je građevinska firma Bouygues. Radovi su započeli 12. jula 1986. godine i izvodili su se tokom sedam godina. Izgradnja je trebala biti završena 1989. godine spremna za 60. rođendan Hassana II. Tokom najintenzivnijeg perioda gradnje, 1400 muškaraca radilo je danju, a još 1100 tokom noći. 10.000 umjetnika i zanatlija učestvovalo je u izgradnji i uljepšavanju džamije. [2] Međutim, zgrada nije završena u predviđenom roku što je odgodilo inauguraciju. Formalna inauguracija naknadno je izabrana za 11. Rabi ’al-Avvala 1414. godine hidžre, što odgovara 30. avgustu 1993. godine, koja je ujedno obilježila i uoči godišnjice rođenja poslanika Muhammeda, a.s.. Bila je posvećena suverenu Maroka. (*)

^Homepage:^fmh2.ma/en

Oman: Velika džamija Sultan Qaboos, Muskat, Matrah

Sagrađena je 2011. godine, Qaboos bin Said al Said, sultan omanski, naložio je da njegova zemlja treba da ima Veliku džamiju 1992. godine. Konkurs za njen dizajn održao se 1993. godine i nakon što je izabrano mjesto izgradnje Bausher, izgradnja je započela u decembru 1994. godine. Izvođenje građevinskih radova, koje je preduzelo građevinsko preduzeće Carillion Alawi LLC, trajalo je šest godina i sedam mjeseci. (*) Blizu puta koji vodi do centra glavnog grada Muscata nalazi se Velika džamija Sultan Qaboos u Wilayat (okrugu) Bawshar, poput blistavog svjetionika koji privlači svoje posjetioce u interakciju s duhom islama kao vjere, nauke i civilizacije. Ova džamija ističe svoju ulogu naučnog i intelektualnog izvora znanja širom islamskog svijeta … Kupola se sastoji od sfernih trouglova unutar strukture bočnih i mramornih stupova, prekriženih šiljastim lukovima i ukrašenih porculanskim pločama. Drvene ploče se protežu na način koji odražava arhitektonski razvoj omanskih plafona. (*)

^{Homepage: sultanqaboosgrandmosque.com}

Pakistan: Džamija Wazir Khan, Lahore

Ova džamija je sagrađena 1642. godine. Obnovio ju je Muhammad Wali Ullah Khan. Arhitektonski stilovi su indoislamski i mogulski. Džamija Wazir Khan u Lahoreu u Pakistanu poznata je po opsežnim radovima na pločicama od fajansa. Opisana je kao ‘madež na obrazu Lahorea’. Džamija je sagrađena za vrijeme vladavine mogulskog cara Šah Džahana. Gradnja je započela 1634. godine i trajala je 7 godina. Džamija je dobila ime po Hakimu Shaikh Ilmud-din Ansariju, nadaleko poznatom kao Wazir (u prijevodu sa farsi – ministar) Khan, koji je bio guverner Lahorea i inicijator izgradnje džamije. (*)

^{Više na: lahoretourism.net}

Palestina: Kupola na stijeni, Jerusalim

Sagrađena je 691. godine. Njeni arhitekti su bili Raja ibn Haywah i Yazid Ibn Salam. Arhitektonski stilovi su islamski i vizantijski. Kupola na stijeni (arapski: قبة الصخرة, prevedeno: Qubbat Al-Sakhrah, hebrejski: כיפת הסלע, prevedeno: Kipat Hasela) je svetište smješteno na Svetoj gori u Starom gradu u Jerusalimu. Prvobitno je dovršena 691. godine po naredbi emevijskog halife Abd al-Malika tokom druge Fitne (Nereda). Kupola na stijeni sada je jedno od najstarijih djela islamske arhitekture. Nazvana je “najprepoznatljivijom znamenitošću Jerusalima”. Njena arhitektura i mozaici oblikovani su prema obližnjim vizantijskim crkvama i palatama. Na osmerougaoni plan građevine mogla je uticati i bizantska kapela Svete Marije (poznata i kao Kathisma i al-Qadismu) sagrađena između 451. i 458. godine na putu između Jerusalima i Betlehema. Značaj mjesta proizlazi iz religiozne tradicije u vezi sa stijenom, poznatom kao Plemenita stijena (القبة المشرفة), koja u svom srcu ima veliki značaj za Jevreje i muslimane. (*)

^{Homepage: domeoftherock.net}

Španija: Palata Alhambra, Granada

Gornja fotografija prikazuje kupolu saća sa medom u holu Abenceragesa. Ne može se razgovarati o muslimanskoj Španiji bez pozivanja na čuvenu palatu Al-Hambra u Granadi. O njenom se porijeklu još uvijek raspravlja jer su je većina naučnika smjestili u Granadu iz 13. stoljeća, ali neki pokazatelji sugerišu da je prvi put sagrađena u 11. stoljeću – što je bilo značajno vrijeme i za muslimansku i za evropsku arhitekturu. (Takođe „prvi poznati istorijski dokumenti o Alhambri datiraju iz 9. stoljeća i odnose se na Sawwar ben Hamduna koji je 889. godine morao potražiti utočište u tvrđavi Alcazaba i morao je popraviti zbog građanskih prava koja su uništavala kordobski halifat, kojem je tada pripadala Granada…” *). Dvorski kompleks nakratko se sastoji od niza stanova, dvorana i sudova koji su organizovani u divnom međusobno povezanom hijerarhijskom okruženju. Palata je arhitektonsko remek-djelo u svakom smislu. Sukcesije prostora su jasno definisane granicama i svaki prostor sadrži identična obilježja koja poboljšavaju njegov identitet kao i njegovu funkciju.

^{Više na: muslimheritage.com}

Turska: Selimiye džamija, Edirne

Sagrađena je ova džamija 1574. godine. Njen arhitekta je bio Mimar Sinan. Arhitektonski stilovi su islamski i vizantijski. Džamija Selimiye je osmanska carska džamija koja se nalazi u gradu Edirne u Turskoj. Džamiju je naručio sultan Selim II, a sagradio je arhitekta Mimar Sinan između 1569. i 1575. Unutrašnjost džamije dobila je velika priznanja zbog čistih, rezervnih linija u samoj strukturi. Uz monumentalne eksterijere koji su proglašavali bogatstvo i moć Osmanskog carstva, ravni simetrični enterijeri podsjećali su da sultani uvijek trebaju pružiti ponizno i vjerno srce za povezivanje i komunikaciju s Bogom. Da bi se ušlo, trebalo se zaboraviti na moć, odlučnost, bogatstvo i tehničko majstorstvo Osmanskog carstva. Svjetla su prodirala kroz mnoštvo sićušnih prozora, a izmjena slabog svjetla i tame protumačena je kao beznačajnost ljudi. Selimiye nije samo zadivila javnost ekstravagantnom simetričnom vanjštinom, već je i ljude zapanjila prostom simetričnom unutrašnjošću jer je sažela sva osmanska arhitektonska razmišljanja u jedan jednostavan čist oblik. (*)

^{Homepage: selimiyemosque.org}

UAE: Velika džamija Šejha Zajeda, Abu Dabi

Sagrađena je 2007. godine, a ime njenog arhitekte je Yusef Abdelki. Arhitektonski stil je i mogulski i mavarski. Velika džamija Sheikh Zayed nalazi se u Abu Dabiju, glavnom gradu Ujedinjenih Arapskih Emirata i smatra se jednom od ključnih džamija u zemlji, ali je i odredište džamije broj jedan za turiste u zemlji. Ponosi se mogulskim i mavarskim arhitektonskim stilovima.

^{Homepage: szgmc.ae/en}

Uzbekistan: Bahaud-Din Naqshband mauzolej, Buhara

Sagrađen je 1544. godine. Izgradio ga je Khan Abd al-Aziz. Arhitektonski stilovi su islamski i osmanski. „Baha-ud-Din Naqshband Bukhari (1318–1389) bio je osnivač onoga što će postati jedan od najvećih i najuticajnijih sufijskih muslimanskih redova, Naqshbandi.“ (*) „Memorijalni kompleks Bahauddina Naqshbandija nalazi se 12 kilometara od Buhare . Nekada je to bilo mjesto naselja Kasri Arifon, koje je bilo poznato po svojim neznabožačkim običajima i praznicima. “(*) Spomen-kompleks Bahauddin Naqshbandi pravougaono je dvorište u kojem se nalazi turbe šejha Buharija. Moderni aivan sa drvenim stupovima ukrašen je centralnim dvorištem, a u blizini je izgrađena velika zgrada Khanaka. Kasnije je ovdje formirana prostrana nekropola – turbe emira Buhare. Ukrašene džamije Muzaffarkhan i Hakim Kushbegi zadivljene su njenom ljepotom, koja je formirala dvorište s potokom oko mauzoleja. Početkom našeg stoljeća obnovljen je Memorijalni kompleks Bahauddin Naqshbandi. Ovdje su izgrađeni lukovi u nacionalnom stilu, plave kupole, različita vrata i stupovi. Kompleks Bahauddin Naqshbandi, jedan od najljepših u arhitektonskoj cjelini Buhare, susreće hodočasnike tišinom i samoćom … (*)

^{Više na: sufiwiki.com}

Povezani članci

mymodernmet.com: Fotografi putopisca dokumentiraju blistave plafone palata i džamija u Uzbekistanu [Intervju] Autor Emma Taggart, 14. juna 2020. (Arhivirano)
1001 Inventions: 10 zadivljujućih plafona iz divne islamske arhitekture
muslimheritage.com: „Nova otkrića u islamskom kompleksu matematike, arhitekture i umjetnosti“ Salima Al-Hassanija

boredpanda.com: 104 Očaravajućie kupole džamija koje ističu čuda islamske arhitekture