Jedan od značajnijih načina čuvanja sjećanja na Bedr u vjerskoj praksi muslimana Bosne i Hercegovine bilo je i učenje Bedrije. ”Bedrija je arapski tekst u prozi, u obliku dove u kojoj se po arapskoj abecedi spominju imena svih 313 učesnika u bici na Bedru.” Učenje Bedrije stoljećima u Bosni i Hercegovini bio je znak sjećanja na šehide Bedra, ali i crpljenje duhovne snage iz ovog događaja za prevazilaženje problema sa kojima su se muslimani u vrijeme različitih državnih stega i kušnji susretali. Inače, Bedrija se učila i u drugim dijelovima muslimanskog svijeta, a na prostorima Islamske zajednice u Bosni i Hercegovini se učila u porodičnom krugu Merhemići, Mujezinovići i drugi, u Tabačkom mesdžidu i tekiji ‘Nadmlini’ u Sarajevu.3 U ovim programima je prisustvovao i reisu-lulema.
Tekst Bedrije su čitali Mehmed-ef. Mujezinović (1913-1981) i Halid-ef. Hadžimulić (1915-2011), a o organizaciji brinuo Fejzulah-ef. Hadžibajrić (1913-1990), dok a predavanja/vaz je kazivao Kasim-ef. Dobrača (1910-1979).
Uz hatmu šehidima Bedra proučena i hatma šehidima iz reda uleme koja je svoje živote položila braneći domovinu Bosnu i Hercegovinu. Također, Mehmedalija-ef. Hadžić, je čitao tekst Bedrije u vrijeme agresije na Bosnu i Hercegovinu u zgradi Rijaseta u prisustvu tadašnjeg Reisu-l-uleme. Tradicija Bedrije dolazi sa čvrstom vezom šehida Bedra i bosankohercegovačkih šehida.
“Nikako ne smatraj mrtvim one koji su na Allahovom putu poginuli. Ne, nikako! Oni su živi, i u obilju su u Gospodara svoga, radosni onim što im je Allah od dobrote Svoje dao i veseli su poradi onih koje su ostavili za sobom i koji im se još nisu pridružili, za koje nikakva straha neće biti, a niti će tugovati” (Ali ‘Imran, 169-170).
“Niko od onih koji uđu u Džennet neće željeti da se vrati na Ovaj svijet osim šehida. S obzirom na počasti koje mu budu ukazane šehid će željeti da se vrati na Ovaj svijet i još deset puta pogine na Allahovom putu” (hadis bilježi el-Buhari).
U smiraju blagoslovljenog petka, 17.-og dana časnog mjeseca ramazana, 2. godine nakon Hidžre -, 13. marta 624. godine od rođenja Isaa, mir s njim -, okončana je Bitka na Bedru. Svih tri stotine trinaest (313) muslimanskih boraca na Bedu – Bedrana – dali su sve što su mogli za pobijedu Istine nad laži, i da pristalice laži budu poraženi. I hvala dragom Allahu, u tome su uspjeli. Zato njima svima u muslimanskoj tradiciji pripada posebno mjesto. Ipak, među njima se ističe trinaest boraca koji su i svoj ovosvjetski život i sve što on sadrži dali na Allahovom putu. Oni su tim najčasnijim ljudskim činom žrtvovanja na Allahovom putu stekli častan naziv šehida. Ovaj arapski termin označava osobu koja vidi i svjedoči. Tako šehid vidi i svjedoči blagodati koje mu je Allah Svevišnji obećao.
Na spomen obilježju na Bedru, na kamenoj ploči, ispisana su donjim redoslijedom imena četrnaest (14) bedranskih šehida – osam (8) ensarija i šest (6) muhadžira. Najmlađi (‘Umejr ibn Ebi Vekkas) imao je samo šesnaest godina. Ovo su njihova imena:
- ‘Umejr ibn Ebi Vekkas, radijallahu anhu
- Safvan ibn Veheb, radijallahu anhu
- Zuššimalejn ibn ‘Abdi-‘Amr, radijallahu anhu
- Mehdžea’ ibn Salih, radijallahu anhu
- ‘Akil ibnul-Bukejr, radijallahu anhu
- ‘Ubejde ibnul-Haris, radijallahu anhu
- Sa'd ibn Hajseme, radijallahu anhu
- Mubeššir ibn ‘Abdil-Munzir, radijallahu anhu
- Harise ibn Suraka, radijallahu anhu
- Rafi’ ibnl-Mu'alla, radijallahu anhu
- ‘Umejr ibnul-Humam, radijallahu anhu
- Jezid ibnul-Haris, radijallahu anhu
- Mu’avviz ibnul-Haris, radijallahu anhu
- ‘Avf ibnul-Haris, radijallahu anhu
Priredio: Prof. Mehmedalija Hadžić
Sarajevo, ramazan, 1441.H. / april, 2020. godine
Reference:
1. Ferhat Šeta, ”Hadži Mujaga Merhemić 1877-1959 – život i djelo”, Anali GHB, broj 17-18, str. 335-346.
2. Nijaz Šukrić, ”Ramazanski susret sa Bedrom”, Preporod, 1979., broj 15., str. 3.
3. Enver Mulahalilović, Običaji muslimana u Bosni i Hercegovini, ”Hamidović”, Tuzla, 2005., str. 111.