Draga braćo muslimani, danas ću vam govoriti o jednoj veoma opasnoj pojavi u našem društvu, ona je licemjerstvo.
Licemjerstvo, ili nifak, je kada se čovjekova tajnost razlikuje od vanjštine, riječi od djela, moral od tvrdnji, uvod od zaključka. To znači da čovjek posjeduje dva lica, a možda i više od dva, da ima dva jezika, a možda i više od dva; da sa jednima razgovara jednu, a sa drugima drugu priču, da povlađuje oponentima i ugađa svima. Jednostavno, da nema svoj stav. Licemjerstvo je najopasnija bolest i pojava u nekoj zajednici.
Veliki nifak
Postoje dvije vrste nifaka: mali i veliki.
Veliki nifak se tiče vjerovanja (aka'ida) a to je da čovjek u svojem srcu simpatiše nevjerstvo, odnosno da u Allaha, Njegove meleke, Knjige, poslanika, Sudnji dan, sudbinu, bilo lošu ili dobru, ne vjeruje ali da ispoljava islam, baš kako su postupali munafici za vrijeme Vjerovjesnika, s.a.v.s., o kojima je Allah, dž.š., u ovom ajetu rekao:
وَمِنَ النَّاسِ مَنْ يَقُولُ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالْيَوْمِ الآخِرِ وَمَا هُمْ بِمُؤْمِنِينَ (٨)يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَالَّذِينَ آمَنُوا وَمَا يَخْدَعُونَ إِلا أَنْفُسَهُمْ وَمَا يَشْعُرُونَ (٩)فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ فَزَادَهُمُ اللَّهُ مَرَضًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ بِمَا كَانُوا يَكْذِبُونَ (١٠)
„Ima ljudi koji govore: „Vjerujemo u Allaha i u onaj svijet!“- a oni nisu vjernici.Oni nastoje prevariti Allaha i one koji vjeruju, a oni i ne znajući, samo sebe varaju. Njihova srca su bolesna, a Allah njihovu bolest još povećava; njih čeka bolna patnja zato što lažu.“ (El-Bekare: 8-10)
To je veliki, odnosno, najveći stepen licemjerstva(nifaku-l-ekber). Za takve licemjere Allah u Kur'an-i Kerimu kaže:
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الأسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا (١٤٥)
„Lcemjeri će na samom dnu Džehennema biti i ti im nećeš zaštitnika naći.“ (En-Nisa’: 145)
To su pravi licemjeri kojima je uzor Abdullah ibn Ebi ibn Selul i njemu slični koji su Allahovog poslanika, s.a.v.s., susretali sa jednim a njegove neprijatelje među Jevrejima i idolopoklonicima s drugim licem, smatrajući to umijećem i kuriozitetom. Oni ismijavaju muslimane, a za njih Uzvišeni Allah kaže:
وَإِذَا لَقُوا الَّذِينَ آمَنُوا قَالُوا آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْا إِلَى شَيَاطِينِهِمْ قَالُوا إِنَّا مَعَكُمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِئُونَ (١٤)اللَّهُ يَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَيَمُدُّهُمْ فِي طُغْيَانِهِمْ يَعْمَهُونَ (١٥)
„Kada susretnu one koji vjeruju, govore: “Vjerujemo!” – a čim ostanu nasamo sa šejtanima svojim, govore: “Mi smo s vama, mi se samo rugamo.”Allah njih izvrgava poruzi i podržava ih da u svome nevjerstvu lutaju.“ (El-Bekare: 14-15)
Mali nifak
Ako je veliki nifak licemjerstvo u vjerovanju, onda je mali nifak licemjerstvo u djelovanju i ponašanju. Takav nifak svojstven je mnogim ljudima, a Vjerovjesnik, s.a.v.s., je tome dao naznake:
Praktične naznake nifaka
Znakovi i naznake nifaka jesu: kada govori laže, kada nešto obeća ne ispuni, kada mu se nešto povjeri to iznevjeri, kada obeća ne ispuni, kada se raspravlja pređe granicu. Ovo su svojstva licemjerstva. Ko se bude njima okitio neka zna da je licemjer pa, iako bude postio, klanjao i tvrdio da je musliman.
Kada se učesta i ustraje na malom nifaku u toj mjeri da to postane čovjekov kod ponašanja i njegov prepoznatljiv znak onda će on dovesti do velikog nifaka. Mali grijesi tjeraju čovjeka da čini velike grijeh, a veliki ga tjeraju u nevjerstvo, da nas Allah toga sačuva.
Kur'an i Sunnet su pridali veliku pažnju toj kategoriji ljudi jer predstavljaju veliku opasnost po cijelo društvo. Na početku sure el-Bekare Allah govori o bogobojaznim u četiri ajeta, dok samo u dva ajeta govori o nevjernicima i idolopoklonicima, ali zato o licemjerima govori u trinaest ajeta, jer je fitna od njih velika, a belaji bezbrojni.
Munafici su unutrašnji neprijatelji ummeta. Oni koče njegov napredak koketirajući sa neprijateljima. Zamislite čovjeka koji je musliman ali prijateljuje sa neprijateljima Allaha, Njegovog poslanika, s.a.v.s., i vjernika. Dakle, njihovo drugovanje nije radi Allaha već radi nečeg drugog. Takvi su samo za svoju korist: ako imaju koristi od nevjernika, oni će biti sa njima, ako im je korist sa griješnicima on će biti sa njima, gdje god mogu profitirati oni će biti tamo jer su oni robovi profita, dinara i dirhema, funkcije i ugleda. O takvima je Allah kazao:
(بَشِّرِ الْمُنافِقِينَ بِأَنَّ لَهُمْ عَذابًا أَلِيمًا (138) الَّذِينَ يَتَّخِذُونَ الْكافِرِينَ أَوْلِياءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَيَبْتَغُونَ عِنْدَهُمُ الْعِزَّةَ فَإِنَّ الْعِزَّةَ لِلَّهِ جَمِيعًا (139
„Bolnu patnju navijesti licemjerima, koji prijateljuju sa nevjernicima, a ne s vjernicima! Zar kod njih traže snagu, a sva snaga pripada samo Allahu?“ (En-Nisa’: 138-139)
مَنْ كَانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعًا إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَالْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَالَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئَاتِ لَهُمْ عَذَابٌ شَدِيدٌ وَمَكْرُ أُولَئِكَ هُوَ يَبُورُ (١٠)
„Ako neko želi veličinu – pa – u Allaha je sva veličina! K Njemu se dižu lijepe riječi, i dobro djelo On prima. A one koji imaju hrđave namjere čeka patnja nesnosna, i njihovo spletkarenje je rabota bezuspješna.“ (Fatir: 10)
Međutim, ovi traže veličinu kod dunjalučara, kod nekih drugih mimo Allaha, pa prijateljuju sa neprijateljima islama i nevjernicima. Uzvišeni Allah kaže:
يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تَتَّخِذُوا الْيَهُودَ وَالنَّصَارَى أَوْلِيَاءَ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ وَمَنْ يَتَوَلَّهُمْ مِنْكُمْ فَإِنَّهُ مِنْهُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ (٥١
„A njihov je onaj među vama koji ih za zaštitnike prihvati; Allah uistinu neće ukazati na Pravi put ljudima koji sami sebi nepravdu čine.“ (El-Ma'ide: 51)
Jedna od naznaka munafika je distanciranje od Allahovih odredbi ne željeći da potpadnu pod Allahov šerijat, osim ako u tome vide ličnu korist ili ugađanje, u protivnom bit će inferiorni. O takvima Allah, dž.š., kaže:
أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ يَزْعُمُونَ أَنَّهُمْ آمَنُوا بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْكَ وَمَا أُنْزِلَ مِنْ قَبْلِكَ يُرِيدُونَ أَنْ يَتَحَاكَمُوا إِلَى الطَّاغُوتِ وَقَدْ أُمِرُوا أَنْ يَكْفُرُوا بِهِ وَيُرِيدُ الشَّيْطَانُ أَنْ يُضِلَّهُمْ ضَلالا بَعِيدًا (٦٠)وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ تَعَالَوْا إِلَى مَا أَنْزَلَ اللَّهُ وَإِلَى الرَّسُولِ رَأَيْتَ الْمُنَافِقِينَ يَصُدُّونَ عَنْكَ صُدُودًا (٦١)
„Zar ne vidiš one koji tvrde da vjeruju u ono što se objavljuje tebi i u ono što je objavljeno prije tebe pa ipak žele da im se pred šejtanom sudi, a naređeno im je da ne vjeruju u njega. A šejtan želi da ih u veliku zabludu navede. Kad im se kaže: “Prihvatite ono što Allah objavljuje, i Poslanika!” – vidiš licemjere kako se od tebe sasvim okreću.“ (En-Nisa’: 60-61)
Oni podupiru opšte zlo (ar. al-tagut) odnosno sve mimo šerijata, pa kada se pozovu da ispoštuju odredbu Allahovu (i Njegovog poslanika, s.a.v.s.) onda glave okreću i prave jasnu distancu, a naročito ako u tome ne vide ličnu korist, kao što Uzvišeni Allah kaže:
وَيَقُولُونَ آمَنَّا بِاللَّهِ وَبِالرَّسُولِ وَأَطَعْنَا ثُمَّ يَتَوَلَّى فَرِيقٌ مِنْهُمْ مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَمَا أُولَئِكَ بِالْمُؤْمِنِينَ (٤٧)وَإِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ إِذَا فَرِيقٌ مِنْهُمْ مُعْرِضُونَ (٤٨)وَإِنْ يَكُنْ لَهُمُ الْحَقُّ يَأْتُوا إِلَيْهِ مُذْعِنِينَ (٤٩)أَفِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ أَمِ ارْتَابُوا أَمْ يَخَافُونَ أَنْ يَحِيفَ اللَّهُ عَلَيْهِمْ وَرَسُولُهُ بَلْ أُولَئِكَ هُمُ الظَّالِمُونَ (٥٠)إِنَّمَا كَانَ قَوْلَ الْمُؤْمِنِينَ إِذَا دُعُوا إِلَى اللَّهِ وَرَسُولِهِ لِيَحْكُمَ بَيْنَهُمْ أَنْ يَقُولُوا سَمِعْنَا وَأَطَعْنَا وَأُولَئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ (٥١)
„A licemjeri govore: “Mi vjerujemo u Allaha i Poslanika i pokoravamo se”- zatim neki od njih glave okreću; nisu oni vjernici. Kad budu pozvani Allahu i Poslaniku Njegovu da im On presudi, neki od njih odjednom leđa okrenu; samo ako znaju da je pravda na njihovoj strani, dolaze mu poslušno. Da li su im srca bolesna, ili sumnjaju, ili strahuju da će Allah i Poslanik Njegov prema njima nepravedno postupiti? Nijedno, nego žele drugima nepravdu učiniti. Kad se vjernici Allahu i Poslaniku Njegovu pozovu, da im on presudi, samo reknu: “Slušamo i pokoravamo se!” – Oni neće uspjeti. (En-Nur: 47-51)
To je dakle, glavna razlika između vjernika i licemjera: kada se vjernici pozovu da im Poslanik, s.a.v.s., presudi oni kažu: slušamo i pokoravamo se – međutim, kada se vjernici pozovu na to, odjednom leđa okrenu.
Druga naznaka munafika je neopredijeljenost i prefiganost. Oni ne obznanjuju svoje nevjerovanje kao što ga je obznanio Ebu Džehl, već mijenjaju boje poput kameleona, poput Abdullaha bin Ubejja, držeći štap na sredinu, pokazujući prema vjernicima vjerovanje i naklonost, a kada dođu među nevjernike i njima pokazuju naklonost i simpatije. Oni čekaju rezultat borbe pa se tek opredjeljuju za određenu stranu, jer su stalno sa pobjednikom kako bi na kraju kazali: mi smo s tobom! Uzvišeni Allah kaže:
الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلا (١٤١)
„One koji iščekuju šta će biti s vama: pa ako vam Allah daruje pobjedu, oni reknu: “Zar nismo bili uz vas?” A ako sreća posluži nevjernike, onda govore njima: “Zar vas nismo mogli pobijediti i zar vas nismo odbranili od vjernika?” Na Sudnjem danu Allah će vam svima presuditi! A Allah neće dati priliku nevjernicima da unište vjernike.“ (En-Nisa’: 141)
U drugom ajetu Allah, dž.š., kaže:
مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لا إِلَى هَؤُلاءِ وَلا إِلَى هَؤُلاءِ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلا (١٤٣)
„Neodlučni su kome će se privoljeti, da li ovima ili onima. A onoga koga Allah u zabludi ostavi – ti nećeš naći načina da ga na Pravi put uputiš.“ (En-Nisa’: 143)
„Munafik (licemjer) sliči zalutaloj ovci koja se nađe između dva stada: sad se prikloni jednom sad drugom, a nikako da se odluči za kojim da pođe.“
Treća naznaka munafika jeste da su nasuprot njihovoj zabludi i štetnosti tvrde da su reformatori i inicijatori obnove društva. Uzvišeni Allah kaže:
وَإِذَا قِيلَ لَهُمْ لا تُفْسِدُوا فِي الأرْضِ قَالُوا إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ (١١)أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَكِنْ لا يَشْعُرُونَ (١٢)
„Kada im se kaže: “Ne remetite red na Zemlji!” – odgovaraju: “Mi samo red uspostavljamo!” Zar?! A, uistinu, oni nered siju, ali ne opažaju.“ (El-Bekare: 11-12)
Ovi bolesnici, munafici, najopasniji su po društvo. Njihove riječi ne prate djela, njihova tajnost se razlkuje od javnosti, a njihovo stanje negira tvrdnje. Oni su nešto najopasnije po muslimansko društvo.
Kategorije licemjera
Razne sorte ljudi su licemjeri. Navest ćemo neke od njih: Prva kategorija je oni kojii se ulaguju vladarima (funkcionerima) i velikodostojnicima. To su uvlakuše koje žele prvi red, protokol, druženje sa činovnicima i bogatašima. Obično imaju bolesne ambicije i a o sebi imaju veoma visoko mišljenje. To su munafici sa prefarbanim licima i mnogosturkim jezicima. Oni često mijenjaju svoje stavove i sudove. Dojučerašnji neprijatelji sada su mu veliki prijatelji i obrnuto. Da nas Allah sačuva munafikluka!
Među prepredenim munaficima spadaju i navodni pobožnjaci za koje Uzvišeni Allah kaže:
إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلاةِ قَامُوا كُسَالَى يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلا قَلِيلا (١٤٢)
„Licemjeri misle da će Allaha prevariti, i On će ih za varanje njihovo kazniti. Kada ustaju da molitvu obave, lijeno se dižu, i samo zato da bi se pokazali pred svijetom, a Allaha gotovo da i ne spomenu“ (En-Nisa’: 142).
Takav munafik je okitio svoju spoljašnjost radi stvorenja, a zapostavio je svoju unutrašnjost prema Stvoritelju, spoljašnjost mu je izgrađena a unutrašnjost ruševina, spoljašnjost mu je čaška palminog cvijeta, a unutrašnjost kabur. Takav čovjek se prikazuje kao brli pobožnjak, da bi ga ljudi vidjeli i kazali kako je pobožan, ali je on u samoći sasvim drugačiji od javnosti: i samo zato da bi se pokazali pred svijetom, a Allaha gotovo da i ne spomenu. O njihovom namazu Poslanik, s.a.v.s., je jedne prilike rekao: „To je namaz munafika koji sjedi i čeka sve dok sunce ne bude između dva šejtanova roga, a zatim ustane i skljuca četiri rek’ata spominjući Allaha sasvim malo.“
Obično se oni prikazuju kao skrušeni ali to čine samo tjelesno, formalno, a u duši to nije tako. Prenosi se od nekih ashaba da su molili Allaha da ih sačuva od licemjerne skrušenosti. Kada su upitani šta je to? Oni su odgovorili: to znači kada je tijelo navodno skrušeno a srce to nije. To je pobožni munafik.
U ovu kategoriju munafika spadaju i alimi-munafici koji se ljudima uvlače preko svojih fetvi kojima ih zabluđuju. Kada sultan nešto zaželi on u skladu toga promijeni stav. U doba socijalista on podržava socijalizam, a kada vidi da socijalizam propada onda ga napada i daje fetve protiv njega. Kada je vlast protiv dogovora sa Izraelom onda je dogovor haram i izdajstvo prema Allahu i Njegovom poslaniku i vjernicima. A kada vlast želi pomirenje onda počne citirati:
وَإِنْ جَنَحُوا لِلسَّلْمِ فَاجْنَحْ لَهَا وَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ إِنَّهُ هُوَ السَّمِيعُ الْعَلِيمُ (٦١)
„Ako oni budu skloni miru, budi i ti sklon i pouzdaj se u Allaha, jer On, uistinu, sve čuje i sve zna.“ (El-Enfal: 61)
Alim-munafik izdaje fetve prema potražnji. On je spreman da govori kako mu se kaže slijedeći želje vlastodržaca. Pojedini ne ugađaju vladarima već publici. Ako publika želi oštrog i beskompromisnog alima on to i bude, ako kojim slučajem živi u relaksiranoj zajednici koju ne interesuje mnogo vjera onda u skladu toga izdaje labave fetve. Tako prema podneblju mijenja svoja mišljenja i fetve prilagođavajući se ambijentu. Jednom alimu je predloženo da učestvuje na kongresu gdje će se raspravljati o planiranju potomstva, on ih je upitao: hoćete li da budem za ili protiv? On je već spreman da bude za obje opcije i da svoje stavove predstavi na aukciji, pa ko da više! To su alimi-dunjalučari. To je u stvari nifak.
Pored ovakvih postoje i munafici-pisci. Oni pune novinske članke ali isto prodaju svoje stavove. Ako im to ne prođe onda napišu drugačiji članak u kojem su protiv onoga što su do jučer zagovarali. Mijenjaju svoje stavove za 180 stepeni u roku od 24 časa. Takvi prodaju svoje pisaljke onom ko da više. Oni se ne srame niti sustežu bilo čega.
Isto takav slučaj je sa pjesnicima kojima se licemjerstvo prikazuje u pjesmama. Jedan put hvla a drugi kude svoje subjekte. O njima smo dosta čuli i čitali, a neke smo imali prilike i susresti. Davno je jedan pjesnik ispjevao svom vladaru sljedeće:
ما شئت لا ما شائت الاقدار فاحكم فأنت الواحد القهار
!فكأنما أنت النبي محمد و كأنما أنصارك الانصار
Ti šta hoćeš, a ne šta hoće sudbina,
Pa presudi, jer ti si jedan, silni!
Jer, kao da si vjerovjesnik Muhammed;
Kao da su ensarije tvoji pomagači!
Vidimo da vladaru pripisuje Allahova svojstva i negira sudbinu!
Drugi, savremeni pjesnik, opisuje jednog vladara na ovaj način:
أعداء ذاتك عصبة في النار
Neprijatelji tvoga bića, grupa je koja će u paklu gorjeti.
Pojedini pjesnici su o munaficima ispjevali lijepe stihove koje zbog ograničenosti prostora ne možemo navoditi.
Među sortama licemjera jeste i političar-munafik. To je onaj koji obećava ljudima sve i svašta, koji im se ulaguje i govori ono što žele od njega čuti, koji se bavi politikanstvom a ne real-politikom, koji je populista i manipulant narodnih masa. Ako je u društvu klanjača, takav uđe u džamju i klanja, a možda i abdest ne zna uzeti, ako je stvar vezana za vladavinu prava i šerijata, onda je on za to isto, ali kad izbori prođu on sve zaboravi i vrati se svom prvotnom životu i navikama. Ovoga smo itekako svjedoci.
Isto tako ima i drugova-licemjera koji su s tobom kad si u blagostanju ali čim se nađeš u neprilici i problemima onda te napuštaju. Pravi prijatelj i drug jeste onaj koji je sa tobom u dobru i zlu. A najbolji drug je onaj koji je s tobom u teškoći, jer se na muci poznaju junaci, kako kaže u jednom stihu Aija ibn Ebi Talib, r.a.:
و لا خير في ود امرئ متلون اذا الريح مالت مال حيث يميل
جواد اذا استغنيت عن اخذ ماله و عند زوال المال عنك بخيل
فما اكثر الاخوان حين تعدهم و لكنهم في النائبات قليل
Nema dobra od ljubavi prepredenog čovjeka,
Koji se okreće kako vjetar puha,
Koji je darežljiv na tvoj račun,
A kada ti imetka ponestane onda je ti škrtari,
Kolko li ima bratije kada ih prebrojiš,
Ali ih je u teškim trenucima vrlo malo.
Zašto ustvari govorimo o munaficima? Njih je mnogo. Na svakom koraku ih možemo sresti. Međutim, moramo ih prepoznavati, baš kao što nam Allah, dž.š., i Njegov poslanik, s.a.v.s., u Kur'anu (sure al-Bekare, al-Nisa’, al-Ma'ide, al-Tevbe) otkrivaju ko su, zapravo, oni. Ipak, sura al-Tevbe se izdvaja od ostalih po načinu otkrivanja vela sa lica munafika.
وَمِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَلا تَفْتِنِّي أَلا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَإِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكَافِرِينَ (٤٩)
„Ima ih koji govore: “Oslobodi me i ne dovedi me u iskušenje!” Eto, baš u iskušenje su pali! A nevjernici sigurno neće umaći Džehennemu.“ (Et-Tevbe: 49)
وَمِنْهُمْ مَنْ يَلْمِزُكَ فِي الصَّدَقَاتِ فَإِنْ أُعْطُوا مِنْهَا رَضُوا وَإِنْ لَمْ يُعْطَوْا مِنْهَا إِذَا هُمْ يَسْخَطُونَ (٥٨)
„Ima ih koji ti prigovaraju zbog raspodjele zekata. Ako im se iz njega da, zadovolje se, a ako im se ne da, odjednom se razljute.“ (Et-Tevbe: 58)
وَمِنْهُمُ الَّذِينَ يُؤْذُونَ النَّبِيَّ وَيَقُولُونَ هُوَ أُذُنٌ قُلْ أُذُنُ خَيْرٍ لَكُمْ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَيُؤْمِنُ لِلْمُؤْمِنِينَ وَرَحْمَةٌ لِلَّذِينَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ رَسُولَ اللَّهِ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (٦١)
„Ima ih koji vrijeđaju Vjerovjesnika govoreći: ‘On vjeruje što god čuje!'“ (Et-Tevbe: 61)
وَمِنْهُمْ مَنْ عَاهَدَ اللَّهَ لَئِنْ آتَانَا مِنْ فَضْلِهِ لَنَصَّدَّقَنَّ وَلَنَكُونَنَّ مِنَ الصَّالِحِينَ (٧٥)
„Ima ih koji su se obavezali Allahu: “Ako nam iz obilja Svoga dade, udjeljivaćemo, zaista, milostinju i bićemo, doista, dobri!” (Et-Tevbe: 75)
Lažno vjerovanje je nešto najlakše ali i najčešće čime se oni kite jer im je to štit:
اتَّخَذُوا أَيْمَانَهُمْ جُنَّةً فَصَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ إِنَّهُمْ سَاءَ مَا كَانُوا يَعْمَلُونَ (٢)
„Oni se iza zakletvi svojih zaklanjaju, pa od Allahova puta odvraćaju. Ružno je, doista, kako postupaju!“ (El-Munafikun: 2)
يَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ لِيُرْضُوكُمْ وَاللَّهُ وَرَسُولُهُ أَحَقُّ أَنْ يُرْضُوهُ إِنْ كَانُوا مُؤْمِنِينَ (٦٢)
„Zaklinju vam se Allahom da bi vas zadovoljili, a preče bi im bilo da Allaha i Njegova Poslanika zadovolje, ako su vjernici.“ (Et-Tevbe: 62)
يَحْلِفُونَ لَكُمْ لِتَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنْ تَرْضَوْا عَنْهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ لا يَرْضَى عَنِ الْقَوْمِ الْفَاسِقِينَ (٩٦)
„Oni vam se zaklinju zato da biste bili zadovoljni njima. Ako vi budete zadovoljni njima, Allah, sigurno, nije zadovoljan narodom nevjerničkim.“ (Et-Tevbe: 96)
Zašto je Allah objavio suru al-Munafikun?
Iz prostog razloga da budemo na oprezu kako se ne bi karakteristike licemjerstva nama pripojile baš kao što se virus zakači za čovjeka. Na taj način čovjek postaje lažov kada govori, pretjera kada se raspravlja, prekrši obećanje kada ga da, pronevjeri kada mu se nešto povjeri, dakle okiti se svim karakteristikama licemjerstva koje su spomenute u Kur'anu i hadisu. Od toga se musliman treba čuvati.
Ashabi i tabi'ini su se itekako plašili licemjerstva, pa je Omer ibn el-Hattab pitao Huzejfeta čuvara tajne ko su licemjeri koju mu je povjerio Allahov poslanik, s.a.v.s.: „Da li sam ja jedan od njih? Reče: Nisi. I nikom više nakon tebe neću kazati ništa o tome.“
Omer, r.a., se bojao za sebe. A mudrac iz Basre, Hasan el-Basri je o tome rekao: „Samo se vjernik toga pribojava, a licemjer za to ne mari.“ Ibn Ebi Mulejka kaže: „Zatekao sam trideset ashaba Poslanika, s.a.v.s., – svi su se bojali licemjerstva.“
Zato se pripazi, bez obzira koliki si učenjak ili pobožnjak, jer je Vjerovjesnik, s.a.v.s., kazao: „Najviše čega se za vas bojim jeste elokventnog licemjera.“
Omer ibn el-Hattab, r.a., kaže: Gospodaru moj, Tebi se utječem od učenog licemjera. Rekoše: zapovjedniče vjernika, kako neko može biti učenjak i licemjer? Učenjak na jeziku, džahil u srcu.
Znanje mu je samo na jeziku ali ne i u srcu.
Moramo biti na oprezu od munafika i njihovih spletkarenja. Prema njima se moramo odnositi onako kako u datom momentu nam izgledaju. U jednom hadisu Poslanik, s.a.v.s., je rekao: „Ne govorite licemjeru – gospodine, jer ako on bude gospodin među vama, onda ste rasrdili vašeg Gospodara.“
To bi praktično značilo promjena vrijednosnog kriterija u društvu koje će rezultirati srdžbom Allaha, dž.š.
U današnje vrijeme munafici su opasniji od munafika iz prvog doba islama. Danas su ljudi teški licemjeri, jer pored toga što ne vjeruju u Allaha i Njegovog poslanika, s.a.v.s., u šerijat kao svjetonazor, već se svemu tome ismijavaju i potcjenjuju, ali ipak žele da se zovu muslimanima radi svojih ličnih koristi. Na taj način oni nas ne ostavljaju na miru u smislu da nam otvoreno iskažu svoje nevjerovanje kao što je nekoć učinio Ebu Džehl, niti žele da iskreno prihvate islam. Neka se Allah smiluje pjesniku koji ispjeva:
فاما ان تكون اخي بصدق فاعرف منك غشي من سميني
و الا فاطرحني و انخذني عدوا اتقيك و تقيني
Ili mi budi iskreni prijatelj,
Pa da znam na šta smo,
Ili me pusti i smatraj neprijateljem,
Pa da te se čuvam i da me se čuvaš.
U prvo doba islama, munafici su na namaz ustajali lijeno a ovi današnji uopšte ne klanjaju, a ipak hoće da ih zovemo muslimanima. U prvo vrijeme munafici su nevoljno udjeljivali imetak:
وَمَا مَنَعَهُمْ أَنْ تُقْبَلَ مِنْهُمْ نَفَقَاتُهُمْ إِلا أَنَّهُمْ كَفَرُوا بِاللَّهِ وَبِرَسُولِهِ وَلا يَأْتُونَ الصَّلاةَ إِلا وَهُمْ كُسَالَى وَلا يُنْفِقُونَ إِلا وَهُمْ كَارِهُونَ (٥٤)
„A prilozi njihovi neće biti primljeni zato što u Allaha i u Njegova Poslanika ne vjeruju, što s predanošću molitve ne obavljaju i što samo preko volje udjeljuju.“ (Et-Tevbe: 54)
Dočim, današnji licemjeri uopšte ne udjeljuju imetak bilo s voljom ili bez nje. Niti klanjaju niti udjeljuju. To su naši današnji munafici. A jučerašnji munafici su vrlo malo spominjali Allaha, a današnji Ga ne spominju i nisu Ga svjesni ni malo ni puno, već kada se Allah spomene onda se namršte:
وَإِذَا ذُكِرَ اللَّهُ وَحْدَهُ اشْمَأَزَّتْ قُلُوبُ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِالآخِرَةِ وَإِذَا ذُكِرَ الَّذِينَ مِنْ دُونِهِ إِذَا هُمْ يَسْتَبْشِرُونَ (٤٥)
„Kad se Allah samo spomene, grče se srca onih koji u onaj svijet ne vjeruju, a kada se spomenu oni* kojima se oni pored Njega klanjaju, odjednom ih radost obuzme.“ (Ez-Zumer: 45)
Moramo se pričuvati takvih munafika. Također, moramo se boriti protiv njih na način što ćemo otkriti njihovo licemjerstvo i obznaniti to drugima, tako što ćemo pojašnjavati pravi islam:
يَا أَيُّهَا النَّبِيُّ جَاهِدِ الْكُفَّارَ وَالْمُنَافِقِينَ وَاغْلُظْ عَلَيْهِمْ وَمَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ (٧٣)
„O Vjerovjesniče, bori se protiv nevjernika i licemjera i budi prema njima strog! Prebivalište njihovo biće Džehennem, a grozno je on boravište.“ (Et-Tevbe: 73)
Moramo otkriti njihov falsifikat i to potkrijeptii dokazima, moramo naš ummet upozoriti na opasnost od njih:
أُولَئِكَ الَّذِينَ يَعْلَمُ اللَّهُ مَا فِي قُلُوبِهِمْ فَأَعْرِضْ عَنْهُمْ وَعِظْهُمْ وَقُلْ لَهُمْ فِي أَنْفُسِهِمْ قَوْلا بَلِيغًا (٦٣)
„Allah dobro zna šta je u srcima njihovim, zato se ti ne obaziri na riječi njihove i posavjetuju ih, i reci im o njima ono što će ih dirnuti.“ (En-Nisa’: 63)
Molimo Allaha Uzvišenog da naša srca očisti od licemjerstva i od svojstava licemjerstva i djela licemjera, te da nas učini odd onih za koje je rekao:
إِلا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا (١٤٦)
„Ali oni koji se pokaju i poprave i koji čvrsto Allaha prihvate i vjeru svoju u Allaha iskreno ispolje, biće s vjernicima, a Allah će, sigurno, vjernicima veliku nagradu dati.“ (En-Nisa’: 146)
Ovo kažem, moleći Allaha, dž.š., da meni i vama oprosti, molite Ga i vi da bi vam oprostio. Molite ga odazvat će vam se.
Jusuf Karadavi